Przy pomniku Szwejka na przemyskim rynku turyści bardzo często i chętnie „pstrykają” sobie pamiątkowe zdjęcia. Oficjalna nazwa pomnika to „ławeczka Józefa Szwejka” chociaż to na czym Szejk siedzi swoim kształtem ławeczki nie przypomina, raczej skrzynię z amunicją (chyba pustą, bo Szwejk w lewej dłoni trzyma fajkę, w prawej natomiast piwo, więc czuje się chyba bezpiecznie🙂). Autorem rzeźby jest pan Jacek Michał Szpak (zdjęcie poniżej) z Dynowa, który na co dzień pracuje jako nauczyciel w szkolnictwie artystycznym w Radomiu.

Rzeźba została odlana w brązie w pracowni prof. Karola Badyny w Krakowie. Następnie przewieziono ją do pracowni Janusza Felczyńskiego, znanego przemyskiego ludwisarza, w której wykonano ostateczne patynowanie, puncowanie i cyzelowanie figury. Figura została ustawiona na przemyskim rynku 12-tego lipca 2008 roku. Napis na figurze „naszego” Szwejka brzmi: „Figurę ustawiono staraniem Przemyskiego Stowarzyszenia Przyjaciół Dobrego Wojaka Szwejka AD 2008”.

To właśnie wspomniane Stowarzyszenie od lat przyczynia się do promocji miasta oraz regionu (swoją siedzibę posiada w Bramie Sanockiej Dolnej, stanowiącej część umocnień twierdzy Przemyśl zaś informacje o bieżących inicjatywach można obejrzeć na stronie http://www.szwejk-przemysl.pl/) ale przede wszystkim organizuje coroczne „Wielkie Manewry Szwejkowskie” i promuje „wszystko” o czym pisał Jaroslav Hašek powieści: ,,Przygody dobrego wojaka Szwejka”. Ci, którzy znają powieść wiedzą, że omawiany bohater w lipcu 1915 roku złapany został przez patrol żandarmerii polowej jako zbiegły jeniec rosyjski. Stało się to z przyczyny munduru żołnierza rosyjskiego, znalezionego nad stawem, który to z ciekawości ubrał on na siebie. Potraktowany został jako zbiegły jeniec, szpieg rosyjski i odprowadzony przed sąd. O tym i o wielu innych ciekawych wydarzeniach z udziałem Szwejka oraz naszym miastem można przeczytać w książce p. Dariusza Hopa ,,Szwejk w Przemyślu”. (zdjęcie okładki poniżej)

Pomnik Szwejka jak wskazuje nazwa niniejszego artykułu nie stoi tylko i wyłączenie w Przemyślu. Przemyski „Szwejk” jest późniejszy niż Sanocki, który postawiony został na Sanockim deptaku już w 2003 roku. Szwejk do Sanoka dotarł 15 lipca 1915 roku na dworzec cesarsko-krolewskiej kolei żelaznej w Sanoku. Mniej więcej z tamtego okresu czasu zachowało się takie o to zdjęcie:

Budynek dworca w Sanoku został zbudowany przez władze CK Austro-Węgier w 1884 roku związku z uruchomieniem nowej linii kolejowej w ramach w ramach kolei Transwersalnej i w tym samym roku pierwszy pociąg wjechał na stację. W 1994 roku oddano do użytku odremontowany budynek a w późniejszych latach na ścianie dworca wmurowano tablicę pamiątkową:

Niestety od 2013 roku dworzec jest obiektem wyłączonym z ruchu pasażerskiego. Linia kolejowa nie jest użytkowana zaś sam budynek dworca ‘’Sanok Główny’’ nie został objęty planem sprzedaży w projekcie „Dworzec na Własność”. Do dnia dzisiejszego samorząd miasta nie ma sprecyzowanych planów na to w jaki sposób wykorzystać ten zabytkowy obiekt. Planowane jest natomiast wybudowanie nowego multimedialnego dworca oraz przystanków autobusowych pod warunkiem, że miasto otrzyma na to środki z funduszy europejskich. Ale wracając do wspomnianego pomnika, sanocki Szwejk siedzi na ławce a raczej na niej „odpoczywa”. Co ciekawe, tak samo jak przemyski trzyma fajeczkę, ale w prawej ręce.

Autorem pomnika jest sanocki artysta Adam Przybysz. To nie pierwszy „Szwejk”, który wyszedł spod jego artystycznej dłoni, drugi stoi w Szczytnej.

Inne pomniki dobrego wojaka Szwejka znajdują w Humennem (Słowacja),w Doniecku (Ukraina), w Skeliwcach k. Chyrowa (Ukraina) zaś we Lwowie w Kawiarni Wiedeńskiej można przysiąść się do stolika przy którym na stałe gości figura Szwejka. Miejsc nawiązujących do Szwejkowych przygód w Sanoku jak i w Przemyślu jest całkiem sporo. W centrum Sanoka znajduje się zaułek Dobrego Wojaka Szwejka – uliczka przy której w czasach Szwejka mieścił się dom publiczny. Tablice pamiątkowe umieszczono w 2010 roku, lecz sama nazwa ulicy istnieje w Sanoku od 1994 roku.

Natomiast w Przemyślu nową nazwę uliczki nadano 6 maja 2006 r. podczas Podkarpackiego Jarmarku Turystycznego. Wtedy też odsłonięto tablicę z jej nazwą : „Zaułek Wojaka Szwejka”. (trasa do dawnego kasyna oficerskiego, obok dawnej restauracji „Karpacka”) Dokonali tego wspólnie m.in. Burmistrz Czeskich Budziejowic, Prezydent Miasta Przemyśla, Prezes Przemyskiego Stowarzyszenia Przyjaciół Dobrego Wojaka Szwejka, Jan Hołówka. Głośno odczytany został fragment „Przygód Dobrego Wojaka Szwejka”.

Zarówno Przemyśl jak i Sanok wykorzystały motyw ‘’Szwejka” do tworzenia restauracji. W Sanoku powstała restauracja „U Szwejka” natomiast w Przemyślu „CK Monarchia” czy „Melduję posłusznie”. Warto jeszcze wspomnieć, że zarówno Sanok jak i Przemyśl to elementy szlaku ,,Śladami Dzielnego Wojaka Szwejka” który jest częścią „Międzynarodowego Szlaku Szwejka”, bierze on początek w Czechach, dalej przebiega przez Austrię, Węgry, Słowację, Polskę, by zakończyć się na Ukrainie. To trasa dedykowana osobom lubiącym łączyć zamiłowanie do turystyki z historią, literaturą oraz z pięknymi górskimi krajobrazami w tle. Szlak ten to próba odtworzenia drogi, którą przemierzył bohater książki Jaroslava Haška. Szlak jest dostępny dla turystów pieszych, rowerowych oraz samochodowych. Na terenie Polski wiedzie od granicy polsko-słowackiej w Radoszycach poprzez wzgórza Bieszczad, Beskidu Niskiego oraz Pogórza Bukowskiego nad Doliną Osławy do Sanoka, a następnie przez Góry Słonne, Pasmo Chwaniowa i Liskowate do przejścia granicznego z Ukrainą w Krościenku. Całość trasy umilają ponadto najzabawniejsze cytaty z książki o naszym bohaterze, umieszczone wraz z logo na charakterystycznych żółtych tabliczkach z czarnymi paskami.