Historia Bramy Rycerskiej jest nierozerwalnie związana z Kasynem Oficerskim Twierdzy Przemyśl, który mieścił się w dawnym klasztorze Sióstr Dominikanek.

W wyniku tzw. Reform józefińskich zakon sióstr Dominikanek został skasowany. Kościół rozebrano, dobra zakonu sprzedano, a sam klasztor przeznaczono na Szpital Wojskowy, który mieścił się w tym miejscu do 1884 roku, kiedy to wybudowano nowy przy ul. Słowackiego. Wtedy obiekt oraz przylegający do niego teren przekazano na cele Kasyna Wojskowego.[1]

Wejściem do Kasyna była właśnie Brama Rycerska znajdująca się w Rynku pomiędzy dawnym klasztorem OO. Dominikanów a miejską kamienicą. Przed jej budową znajdował się tutaj mur oraz rodzaj platformy z drzewa, a także zakład fotograficzny. W 1901 roku inż. Reinager usunął zakład i w jego miejsce wybudował fronton i wewnątrz schody do Kasyna.

Nad Bramą Rycerską mieścił się letni ogród Kasyna Wojskowego. Znajdowały się tutaj ciekawe okazy roślin, pomnik Franciszka Józefa, stylowa kawiarenka. Taras dawnej kawiarni otoczony był balustradą z ceglanych słupków i ceramicznych, ażurowych przęseł. Pięcioosiowa elewacja budynku wykończona została białą cegłą, z poziomymi pasami cegły bordowej zastosowanej także w obramieniach otworów drzwiowych i okiennych oraz w partii nad cokołem i w gzymsie. Elewację dekorowały płyciny z płaskorzeźbami o charakterze militarnym i ornamentalnym, zaś na osi drzwi głównych, powyżej naświetla umieszczono orła cesarskiego i napis „MilitärWissenschaftlicher u.Casino-Verein”. Na ilustracji poniżej widać ten obiekt z początku XX w.

 498477

img011 (1)

Napis nad bramą i orzeł cesarski zostały usunięte po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Rzeźby rycerzy znajdują się do dnia dzisiejszego.

Wnętrze o nieregularnej sali i łukowym biegu piaskowcowych schodów wykończone było białymi płytkami ceramicznymi w formie lamperii i ozdobną ornamentalną posadzką z epoki. W 1925 pierwotnie otwartą kawiarnię obudowano stalowo-drewnianą zadaszoną konstrukcją, zachowaną do lat 80.tych XX w. Na zdjęciu poniżej-kawiarnia.

485178

W latach międzywojennych, kiedy właścicielem stał się polski garnizon, na dziedzińcu Kasyna w 1930 roku postawiono pierwszy w ówczesnej Polsce pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego. Niestety jego los po 1939 roku jest nie wiadomy.[1]

Obiekt przez cały okres istnienia stanowił własność wojska, nie był odnawiany i bardzo przez to popadał w ruinę. Na szczęście w kwietniu 2009 roku Ministerstwo Obrony Narodowej przekazało go na rzecz Skarbu Państwa, reprezentowanego przez Prezydenta Miasta Przemyśla.

Dzięki remontowi generalnemu i pracom konserwatorskim przede wszystkim odrestaurowano elewację frontową budynku wraz ze stolarką okienną i drzwiową.

DSCF2513DSCF2512DSCF2511DSCF2510DSCF2509DSCF2508

Przepięknie odnowiono ceramiczną lamperię wnętrza, fragmentarycznie zachowaną zabytkową posadzkę i piaskowcowe schody. Na zdjęciach poniżej widać przeszklone zadaszenie schodów paradnych prowadzących z budynku Bramy Rycerskiej na dziedziniec, klatkę schodową oraz dekorację posadzki, wykonaną z najlepiej zachowanych zabytkowych płytek. Płytki naścienne oraz świecznik to oryginalne elementy tej budowli. [2]

DSCF2507DSCF2506DSCF2505DSCF2504DSCF2503DSCF2502DSCF2496

Metalowe wyjście na tarasie został przeszklone. Na podstawie zdjęć archiwalnych zrekonstruowano w części elementy dekoracyjne, m.in lampy oświetleniowe na elewacji i balustradzie. Prace modernizacyjne we wnętrzu polegały na dobudowie toalet oraz wprowadzeniu windy. Budynek oddano w 2013 roku.

DSCF2495DSCF2501DSCF2499DSCF2497DSCF2500

BIBLIOGRAFIA

[1]G.Kość, artykuł, http://www.przemysl24.pl/

[2] Renowacje i zabytki nr 2(50) 2014. s. 93.